- ΑΝΔΡΟΣ -
Το εξωκλήσι της Αγίας 'Τσουράς' (Κυράς) στην Άνδρο
Η Μονή της Αγίας Ειρήνης και το παρακείμενο εξωκλήσι της Αγίας Τσουράς.
Είναι και τα δύο πιο κοντά στα Αποίκια παρά στις Στενιές στις οποίες τα πολύ παλιά
χρόνια ανήκαν. Η εγκατάλειψη από τους Στενιώτες εξ αιτίας της μεγάλης απόστασης
τους από το χωριό τους, έκανε τους Αποικιανούς (και σωστά) να τα φροντίζουν και να
τα λειτουργούν τώρα.
Αριστερά διακρίνεται η τοποθεσία «Στρατολάτισσα» των Στενιών και λίγο πιο ψηλά στη
φωτογραφία, η Χώρα. Στο βάθος ένα από τα βουνά της Ανδρου, οι «Γερακώνες».
Το εξωκλήσι της Αγίας Τσουράς σε μικρή απόσταση από το μοναστήρι της Αγίας
Ειρήνης.
Η λέξη «Τσουρά» είναι παραφθορά της λέξης «Κυρά». Αναφέρεται στην Αγία Ματρώνα
ή Αγία Κυρά (Αγία Ματρώνα η Χιοπολίτις η Θαυματουργή, κατά κόσμον Μαρία) η οποία
γεννήθηκε στο χωριό Βολισσός της Χίου περί το 1400 μ.Χ. Η μνήμη της τιμάται την 20ή
Οκτωβρίου. Κατά πάσα πιθανότητα το απαντώμενο στις Στενιές όνομα «Τσουρανιώ»
είναι υποκοριστικό της «Τσουράς».
Πηγή http://www.steniotes.gr/PhotosOther/Eksoklisia/X-AgEirini-Tsoura.htm
- ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ -
H EKKΛHΣIA THΣ AΓIAΣ MATPΩNAΣ - Φοινικιά Σαντορίνης
Παραδοσιακός οικισμός με δείγματα αξιόλογης αρχιτεκτονικής, η Φοινικιά έχει όμορφη
θέα στο βόρειο τμήμα του νησιού. Στη θαλάσσια περιοχή του Kολούμπου, στις
βορειοανατολικές ακτές της Σαντορίνης, έχουν εντοπιστεί ερείπια αρχαίων οικοδομών.
H Φοινικιά απέχει 10 χλμ BΔ από τα Φηρά.
Πηγή http://www.diakopes.gr/html/ent/021/ent.68021.1.asp & http://simadiatouaigaiou.wordpress.com/2008/10/24/%CF%84%CE%BF-%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%B7%CE%B3%CF%8D%CF%81%CE%B9-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CE%B3%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%BC%CE%B1%CF%84%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%B1%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CF%86%CE%BF%CE%B9/
 |
| Ο I.N. Αγίας Ματρώνας στην Φοινικιά Σαντορίνης http://www.diakopes.gr/ |
- ΣΑΜΟΣ -
I.N. Οσίας Ματρώνας Καρλοβασίου, Σάμος
Το Καρλόβασι είναι μια σύγχρονη μικρή πόλη που βρίσκεται 32 χιλιόμετρα δυτικά από
την πόλη της Σάμου στην βορειοδυτική ακτή του νησιού. Η σύγχρονη πόλη άρχισε να
αναπτύσσεται μετά το 1950 οπότε ενώθηκαν οι παλιότεροι ανεξάρτητοι οικισμοί και
αποτέλεσαν τον Δήμο Καρλοβάσου και σήμερα η πόλη εκτείνεται σε μεγάλη έκταση
στον κάμπο μέχρι την θάλασσα και το λιμάνι και είναι μια από τις πιο
αραιοκατοικημένες πόλεις της Ελλάδας, με 5.700 κατοίκους περίπου. Η περιοχή άρχισε
να κατοικείται από το 1600 περίπου και η προέλευση του ονόματος διχάζει τους
μελετητές. Υποστηρίζεται ότι προέρχεται από τούρκικη έκφραση που σημαίνει
«χιονισμένη πεδιάδα», κάτι που κρίνεται αβάσιμο, επειδή δύσκολα πιάνει χιόνι στα
πεδινά της Σάμου, άλλοι υποστηρίζουν ότι είναι παραφθορά της λέξης Καριοβα, δηλαδή
αποικία Ικαριωτών και τέλος επικρατέστερη φαίνεται η άποψη που θεωρεί ότι το όνομα
της πόλης προήλθε από τον ιδιοκτήτη της περιοχής. Φυσικά, πρώτα κτίστηκε το Παλιό
Καρλόβασι, όπως μαρτυράει και το όνομά του, μακριά από την θάλασσα για προστασία,
μετά οι άλλοι οικισμοί και τέλος το λιμάνι και ο Όρμος στα τέλη του 19ου αιώνα.
Πρώτοι κάτοικοι της πόλης θεωρείται ότι ήταν Χιώτες απόγονοι Σαμιωτών που είχαν
εγκαταλείψει παλιά το νησί και αργότερα προστέθηκαν Πελοποννήσιοι, Κρήτες και από
άλλα μέρη της Ελλάδας.
Το Καρλόβασι είναι μεγάλο εμπορικό και οικονομικό κέντρο του νησιού και οι κάτοικοί
του ασχολούνται με την γεωργία, κυρίως την ελιά και το αμπέλι, τις υπηρεσίες και τον
τουρισμό. Εδώ εδρεύει και η Μαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Παλιότερα, καθώς το νησί διέθετε τις πρώτες ύλες για την κατεργασία των δερμάτων,
υπήρχαν εδώ πολλά βυρσοδεψεία που έφερναν μεγάλο πλούτο στο νησί. Τα
περισσότερα καταστράφηκαν κατά την διάρκεια του πολέμου, της κατοχής και του
μετέπειτα εμφυλίου πολέμου και τα τελευταία έκλεισαν μετά την ευρεία χρήση χημικών
πρώτων υλών τα τελευταία χρόνια.
...
Ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να δει πολλά ενδιαφέροντα αξιοθέατα εδώ, πάρα
πολλές παλιές εκκλησίες, αρχοντικά και μεγάλα παλιά σπίτια ανακαινισμένα, παλιά
εργοστάσια και εργαστήρια, μνημεία του παρελθόντος και σύγχρονες κατασκευές που
κοσμούν την πόλη. Τέλος, ο επισκέπτης μπορεί να δει το Λαογραφικό Μουσείο που
στεγάζεται σε ένα παλιό ανακαινισμένο νεοκλασικό στο Νέο Καρλόβασι και
περιλαμβάνει πολλές συλλογές από έπιπλα, σκεύη, εργαλεία και ενδυμασίες των αρχών
του περασμένου αιώνα και παλιότερα.
Οι σημαντικότερες εκκλησίες είναι ο μητροπολιτικός ναός Κοίμηση της Θεοτόκου (τέλη
του 19 ου αιώνα), η Οσία Ματρώνα (μέσα του 19ου αιώνα) με ωραίο ξυλόγλυπτο
τέμπλο και ηγεμονικό θρόνο, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Άγιος Νικόλαος και ο
Άγιος Σπυρίδωνας στο Νέο Καρλοβασι, τα Εισόδια της Θεοτόκου, ο Τίμιος Σταυρός, η
Αγία Πελαγία, η Αγία Μαρίνα και ο Άγιος Αθανάσιος στο Μεσαίο Καρλόβασι, ο Άγιος
Ιωάννης στο λιμάνι, η Αγία Τριάδα στην κορυφή του λόφου, ο Χριστός, τα Εισόδια της
Θεοτόκου και ο Άγιος Νικόλαος στο Παλαιό Καρλόβασι. Επίσης εκτός της πόλης
αξιόλογες εκκλησίες και Μονές είναι το εκκλησάκι του Αγίου Αντωνίου κτισμένο σε ένα
σπήλαιο σε απόσταση 20 λεπτών με τα πόδια, ο Άγιος Νικόλαος και η Βυζαντινή
Μεταμόρφωση του Σωτήρα κοντά στην παραλία Ποτάμι, η Ιερά Μονή του Αγίου
Ιωάννη του Θεολόγου σε απόσταση 3,5 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά από το Μεσαίο
Καρλόβασι και η Μονή του Προφήτη Ηλία 3,5 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από το Νέο
Καρλόβασι.
Εκτός από τις εκκλησίες υπάρχουν και άλλα σημαντικά κτίσματα και κτίρια που μπορεί
να θαυμάσει ο επισκέπτης. Πρέπει να δείτε το κτίριο της Πορφυριάδας Σχολής στο Νέο
Καρλόβασι όπου σήμερα στεγάζεται το Δημοτικό Σχολείο και το καλοκαίρι
φιλοξενούνται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις, το Χατζηγιάννειο κτίριο του 1903
όπου στεγάζεται η βιβλιοθήκη της Μαθηματικής Σχολής, την πρώην Εμπορική Σχολή
που ανακαινισμένη φιλοξενεί την Μαθηματική Σχολή, το Ηγεμονικό Μέγαρο όπου
στεγάζονται τα γραφεία των καθηγητών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, τα Παλιά
Βυρσοδεψεία, βιομηχανικά κτίρια του 19ου αιώνα στο Νέο Καρλόβασι, τα εργαστήρια
Αγγειοπλαστικής, τόσο στο Νέο, όσο και στο Μεσαίο Καρλόβασι, το άγαλμα του
επισκόπου Κυρίλλου στην κεντρική πλατεία στο Μεσαίο Καρλόβασι, το παλιό καρνάγιο
στο λιμάνι, το παραδοσιακό Παλιό Καρλόβασι που κτισμένο πάνω στο λόφο διατηρεί
και θυμίζει την αίγλη του παρελθόντος, τα ερείπια του Βυζαντινού Κάστρου πάνω από
την Μεταμόρφωση του Σωτήρα, την εξαιρετικής ομορφιάς περιοχή με τους
καταρράκτες, την σχεδόν τροπική πυκνή βλάστηση με τρεχούμενα νερά και δυο
λιμνούλες στο Ποτάμι και τέλος το κοντινό γραφικό χωριουδάκι Κοντακαίικα.
Η πρόσβαση στον Καρλόβασι είναι εύκολη με τακτικά δρομολόγια λεωφορείων από την
πρωτεύουσα, με ιδιωτικά, ή νοικιασμένα αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες. Επίσης η πόλη
διαθέτει το ένα από τα δυο μεγάλα λιμάνια του νησιού και συνδέει τη Σάμο με την
υπόλοιπη νησιώτική και ηπειρωτική Ελλάδα.
Πηγή http://www.greekhotel.com/n-aegean/samos/karlovassi/village/home-gr.htm
 |
| Οσία Ματρώνα Καρλοβασίου, Σάμος http://www.panoramio.com/ |
- ΛΕΡΟΣ -
Ξεχασμένο ερημοκλήσι
Εδώ στο Παρθένι οι εξόριστοι αποκτήσανε και τη δική τους εκκλησιά. Ήταν μια
εκκλησιά διαφορετική. Ένα ξεχασμένο ερημοκλήσι σε μικρή απόσταση από το
στρατόπεδο δίπλα στη θάλασσα, που το ΅δερναν ο αέρας και η βροχή το χειμώνα και
το ΄ψηνε ο ήλιος το καλοκαίρι. Φθαρμένοι από την πολυκαιρία οι τοίχοι, οι πόρτες και η
σκεπή του. Και κάτω από τη στέγη του, μπορούσαν να βρουν καταφύγιο όχι μονάχα τα
γλαροπούλια, αλλά και ο ξωμάχος και ο βοσκός και ο ψαράς που θα τύχαινε να βρεθεί
σε εκείνο το μέρος.
Το εκκλησάκι είναι αφιερωμένο στην Αγία Ματρώνα, που σύμφωνα με τη θρησκευτική
παράδοση ήτανε μια αρχοντοπούλα της Χίου που πριν 550 περίπου χρόνια έφυγε
κρυφά από τους δικούς της και έγινε μοναχή. Αγία Κιουρά όμως την ονόμασαν οι
κάτοικοι της Λέρου (παραφθορά της κυράς) και έτσι την ξέρουνε όλοι πάνω στο νησί.
Μέσα στο εκκλησάκι σώζεται και η εικόνα της που σύμφωνα με την παράδοση έχει
φιλοτεχνηθεί και αυτή στη Χίο.
Σε αυτή την εκκλησία της Αγίας Κιουράς αποφάσισαν οι εξόριστοι να βάλουν τη δική
τους σφραγίδα. Αφού πρώτα την καθάρισαν από κάθε τι το περιττό, διόρθωσαν την
πόρτα, τους τοίχους και τη σκεπή. Βάψανε λευκούς τους εσωτερικούς της τοίχους και
ξεκίνησαν το έργο της εικονογράφησης. Τρεις καλλιτέχνες αναλάβανε αυτό το έργο.
Ήταν οι Αντώνης Καραγιάννης, Τάκης Τζανετέας και Κυριάκος Τσακίρης. Δε θέλει
ρώτημα πως σε αυτή τους την προσπάθεια είχαν τη βοήθεια και τη συμπαράσταση
όλων των κρατουμένων. Έτσι οι τρεις εξόριστοι καλλιτέχνες, μας δώσανε μια εντελώς
καινούρια Αγία Κιουρά με έξοχες τοιχογραφίες...
Απόσπασμα από: http://www.lerosgr.gr/news/kath-odon-sti-lero
Σπάνια βυζαντινά εκκλησιαστικά μνημεία υπάρχουν στη Λέρο, εκατό συνολικά: Ο ναός
του Ιωάννη του Θεολόγου στο Λακκί (που έσωσε τους κατοίκους από τον βομβαρδισμό
των Γερμανών), από τις αξιολογότερες στα Δωδεκάνησα με υπέροχα ψηφιδωτά του
11ου αι.
Ο Αγ. Ζαχαρίας στη Μερικιά, οι Αγ. Απόστολοι στην Καμάρα, ο Αγ. Πέτρος στο
Δρυμώνα, ο Αγ. Γεώργιος στο Παρθένι, η βασιλική της Αγ. Βαρβάρας (ναός στον οποίο
ενσωματώθηκαν τμήματα από κιονόκρανα και άλλα μαρμάρινα μέλη από τα ερείπια της
αρχαίας Λέρου).
Μετά τον κόλπο της Γούρνας με τα ρηχά νερά, θα δείτε ένα άλλο ωραίο εκκλησάκι της
Παναγιάς της Γουρλομάτας, κοντά στη θέση Δρυμώνας καθώς και πληθώρα από
μονόχωρους καμαροσκέπαστους ναούς της μεταβυζαντινής εποχής που υπάρχουν σ’
ολόκληρο το νησί. Λείψανα βασιλικών μπορείτε να δείτε στα Άλιντα(των Αγίων
Τεσσαράκοντα και του Δημοτικού Ξενώνα) και στον Ξηρόκαμπο (η μία κάτω από την
εκκλησία του Αγ. Νικολάου και η άλλη στα δυτικά της Παναγίας στο Παλαιόκαστρο).
Το πιο σύγχρονο εκκλησιαστικό μνημείο του νησιού είναι η εκκλησία ΑγίαΜατρώνα-
Κιουρά, πίσω από τον κόλπο του Παρθενίου, λίγο πιο κάτω από το αεροδρόμιο. Εδώ οι
εξόριστοι της περιόδου της Χούντας είχαν τη δική τους εκκλησιά,μια εκκλησιά
διαφορετική: Ένα ξεχασμένο ερημοκλήσι σε μικρή απόσταση από το στρατόπεδο δίπλα
στη θάλασσα, που το 'δερναν ο αέρας κι η βροχή το χειμώνα και το 'ψηνε ο ήλιος το
καλοκαίρι.
Η Αγία Ματρώνα, σύμφωνα με τη θρησκευτική παράδοση ήτανε μια αρχοντοπούλα της
Χίου που πριν 550 περίπου χρόνια έφυγε κρυφά από τους δικούς της και έγινε μοναχή.
Αγία Κιουρά την ονόμασαν οι κάτοικοι της Λέρου (παραφθορά της κυράς) και έτσι την
ξέρουνε όλοι πάνω στο νησί. Μέσα στο εκκλησάκι σώζεται και η εικόνα της που
σύμφωνα με την παράδοση έχει φιλοτεχνηθεί κι αυτή στη Χίο.Οι εικόνες ξεφεύγουν
από την κλασική ορθόδοξη αισθητική. Ο Χριστός είναι θυμωμένος σε μια από τις
τοιχογραφίες που έφτιαξαν οι εξόριστοι πολιτικοί κρατούμενοι και τα συναισθήματα
που σου προξενεί η διαφορετική αυτή αγιογράφηση του ναού είναι ανάμεικτα.
Η Αγία Κιουρά αγιογραφήθηκε στα χρόνια '69-'70, από τον Σαλονικιό Αντώνη
Καραγιάννη και τους Τάκη Τζανετέα και Κυριάκο Τσακίρη. Ανάμεσα στους
κρατούμενους της Λέρου βουλευτές, στελέχη της Αριστεράς και άλλων πολιτικών
χώρων, αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, επιστήμονες, διανοούμενοι και καλλιτέχνες,
ανάπηροι, ηλικιωμένοι, μωρομάνες.
Στο νησί τους φέρανε το καλοκαίρι του 1967 κι αμέσως τους κλείσανε στα δύο
στρατόπεδα που είχαν ετοιμαστεί. Το ένα στρατόπεδο - φυλακή βρίσκονταν στο Λακκί,
λίγα χιλιόμετρα πέρα απ' το λιμάνι. Πρόκειται για μερικά κτίρια τετραώροφα, που οι
Ιταλοί τα είχαν χτίσει για στρατώνες. Το δεύτερο στρατόπεδο βρισκότανε στην άλλη
άκρη του νησιού, δίπλα στο χωριό Παρθένι. Εδώ οι εξόριστοι ζούσαν μέσα σε μεγάλους
τσίγκινους θαλάμους, σ' ένα χώρο περιφραγμένο με συρματοπλέγματα και ελεγχόμενο
αυστηρά από το στρατό και τη Χωροφυλακή.
Μέσα σ αυτές τις δύσκολες συνθήκες πολλοί κρατούμενοι διανοούμενοι και καλλιτέχνες
συνέχισαν μ' όποιον τρόπο μπορούσαν να δημιουργούν. Στο Παρθένι
πρωτοεμπνεύστηκε ο Γιάννης Ρίτσος τα «18 Λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας», που
μελοποιημένα από το Μίκη Θεοδωράκη έγιναν από τα πιο αγαπημένα τραγούδια εκείνης
της εποχής: Τη Ρωμιοσύνη μην την κλαις/ εκεί που πάει να σβήσει / Να'την πετιέται
από ξαρχής / κι αντριεύει και θεριεύει / και καμακώνει το θεριό με το καμάκι του
ήλιου... Το υπουργείο Πολιτισμού κήρυξε την Αγία Κιουρά διατηρητέο μνημείο και έργο
τέχνης.
Πηγή http://www.enlefkotv.com/article.php?id_art=72
- ΚΙΜΩΛΟΣ -
.... και οι υπόλοιπες εκκλησίες, νεώτερες και παλαιότερες, μέσα ή κοντά στο
Χωριό ή στην ύπαιθρο, έχουν η καθεμιά τη δική της ιστορία, είναι όμορφες και όλες
διαθέτουν αξιόλογο καλλιτεχνικό πλούτο. Ας αναφέρουμε ακόμα μερικές, ιδιαίτερα απ’
αυτές που θα συναντήσετε προσεγγίζοντας τις προηγούμενες οκτώ ή περπατώντας,
γύρω και έξω από το Κάστρο:
•Άγιος Σπυρίδων (1956) και Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος (1953) στην πλατεία «Κάμπος»
και Ευαγγελίστρια (1608) στα βόρεια της πλατείας.
•Οσία Μεθοδία (1962) στο Μέσα Κάστρο, Άγιος Νικόλαος (17ος αιώνας) και Άγιος
Γεώργιος (18ος αιώνας) κοντά στην Πάνω Πόρτα του Κάστρου.
•Αγία Ματρώνα (17ος αιώνας) και Αγία Άννα (18ος αιώνας) κάτω από την πλατεία του
Σχολείου.
•Αγία Παρασκευή (1880), στο Ξαπλοβούνι κοντά στον Παντοκράτορα.
Απόσπασμα από κείμενο των Γ. Αντωνίου Βεντούρη, Δ. Αθανασιάδου-Βεντούρη
http://www.kimolos.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=19&Itemid=34&lang=el
